“Ang mas maliit sa dalawang masasamang alituntunin (o mas mababang prinsipyo ng masasamang mas mababa at masasamang kasamaan) ay ang alituntunin na kapag nahaharap sa pagpili mula sa dalawang masama na pagpipilian, ang isa na hindi gaanong masama ay dapat mapili.” (Wikipedia)

Naguguluhan at nalilito ako sa mas maliit sa dalawang masasamang prinsipyo noong nakaraang halalan sa Pilipinas at Estados Unidos ng Amerika. Tulad ng paglalarawan sa Wikipedia, ang parehong mga pagpipilian ay imoral. Bilang mga Kristiyano, ano ang dapat nating gawin kung ang pinili natin ay nasa pagitan ng dalawang kasamaan? Mag-iwas sa lahat ng uri ng kasamaan. Hindi mahalaga mas kaunti o mas dakilang kasamaan.”

Ang umiwas ay ang palatandaan. Sa palagay ko hindi maaaring maging mas malinaw ang sa pagsasabi sa atin na huwag magkaroon ng anumang kinalaman sa kasamaan. Anumang uri ng kasamaan, mas kaunti o hindi. Kapag sinabi ng isang tao na pinili ko ang mas kaunti sa dalawang kasamaan, talagang kinukumpirma nila at inaamin na ang mas maliit na kasamaan na kanilang pinili ay masama.

Ang isang pagtatalo, kunin natin halimbawa sa pagboto, kung ang parehong mga kandidato ay itinuturing na masama, ang isa ay walang pagpipilian kundi ang bumoto para sa mas maliit na kasamaan. Kung umiwas, hindi tayo gumagamit ng karapatang bumoto. Sa public square at sa ballot box, dapat ay mas nakikipag-ugnayan tayo, hindi mas kaunti. Gayunpaman, tinuruan tayo noong bata pa na iwasan ang lahat ng uri ng kasamaan. Hindi pagboto o pag-iwas sa pagboto ay pagsunod. Ginagamit din ang ating pananampalataya. Naniniwala kami kung bumoto tayo o hindi. Ang pag-angkin sa mas kaunti sa dalawang kasamaan ay isang pag-amin na mayroong dalawang mapagpipilian na may problemang moral. Dapat pa bang magbigay ng balota ang mga botante para sa mas kaunti sa dalawang kasamaan? Tulad ng bawat aralin ang pakikilahok at pakikipagsosyo sa kasamaan ay hindi kailanman isang pagpipilian.

 ibigin ang iyong kapwa tulad ng iyong sarili at ang ginintuang pamamahala. Ibinigay niya ang mga ito sa atin bilang mga batas. Ito ay itinuturing na pinakamataas na hanay ng mga batas ng buo na dapat sundin upang magkaroon ng buhay na walang hanggan.

Ang pagmamahal sa ating mga kapit-bahay tulad ng ating sarili at ginagawa sa iba kung ano ang nais nating gawin ng iba sa atin ay nagsasalita ng ating pag-ibig. Sa kasamaang palad, lalo na sa nakaraang halalan sa Pilipinas at Amerika, ang mga tao ay hindi na makilala ang kasamaan, dahil pinalitan nila ang katotohanan ng mga turo sa mga turo ng mga huwad na guro na nagmula sa pangalan ngunit hindi nagbubunga ng  bunga. 

Walang ganap na pagkakaiba na maaaring matagpuan sa buhay sa pagitan ng mas maliit at mas malalaking kasamaan. Kung kusang pipiliin mo ang isang maliit na kasamaan, alam mong nagkakasala ka.

Sa panahon ng halalan, narinig ko ang mga kapwa kapatid na inamin sa akin na pinili nila ang mas maliit na kasamaan. Nabasa ko sa isang lugar ang isang patnubay kung ang mga tao na bumoboto para sa mas mababa sa dalawang kasamaan ay dapat tanungin ang kanilang sarili: Ang pag pili nang mas maliit na kasamaan, ito bay tama? Mayroon bang mga tao na mayroong negosyo na gumagamit ng mas kaunting masamang kalkulasyon? Obligado ba ang mga tao na lumahok sa pambansang halalan na dapat nating gawin ito kahit na naniniwala tayo na ang parehong mga kandidato ay kumakatawan sa kasamaan sa isang anyo o iba pa?”

Ang kasamaan ay kasamaan. Maaari tayong makahanap ng isang medyo malakas na paninindigan laban sa kasamaan. Malinaw na ang masama ay hindi tama at hahatulan ang mga gumagawa ng kasamaan. May kasabihan na paninirang puri upang akusahan ang sinumang gumagawa ng kasamaan na maaaring magmula rito. Samakatuwid dapat tayong umiwas sa lahat ng kasamaan at huwag gamitin ang ating kalayaan bilang isang balabal sa paggawa ng kasamaan.

Upang ibuod, dapat iwasan ng tao ang lahat ng uri ng kasamaan kahit na makaranas tayo ng pagdurusa mula sa kasamaan ng iba. Tayo ay hindi kailanman pumili ng masama alang-alang sa kabutihan – kahit na para sa ano pa man. Walang anoman sa na nagpapahiwatig sa atin. Marahil ay kailangan natin ang paalala na mabuhay bilang malayang mga tao, ngunit huwag gamitin ang iyong kalayaan bilang dahilan sa kasamaan.” 

Ang pagpili ng mas maliit sa dalawang kasamaan ay babalik sa pagkilos na pagkompromiso. Ang kasamaan ay kasamaan…tulad ng kasinungalingan ay kasinungalingan (puting kasinungalingan). Ang pagtanggap sa alinman ay isang uri ng kompromiso.